Öfke Duygusu ve Kontrolü
Öfke, bireyin bir tehlikeyle ya da engellenmeyle karşılaştığında yaşadığı çaresizliğin, güçsüzlüğün, yetersizliğin yarattığı anksiyeteden kurtulmak amacıyla hoşnutsuzluktan, kızgınlık ve şiddete kadar değişebilen bir duygudur.
Öfke; bireyin incindiği, haklarının ihlal edildiği, gereksinimlerinin ya da isteklerinin doğru şekilde karşılanmadığı ya da sadece işlerin yolunda gitmediğini gösteren bir ileti olarak değerlendirilebilir.
Öfke Nedir, Ne değildir?
- Son derece normal ve yaşamın sürdürülmesi için gerekli bir duygudur.
- Duygusal bir tepkidir.Sorunların göstergesi olan uyarıcı bir işarettir.
- Kişiyi tehditlere karşı uyarır ve kendisini korumasına olanak sağlar.
- Sınırlandırılabildiği sürece sağlıklıdır ve işe yarar.Kontrol edilmediğinde kişinin kendisi ve çevresi için zararlı olacaktır.
- Öfkenin sağlıklı ve işe yarar olabilmesi için inkâr edilmemesi, bastırılmaması ve öncelikle kabul edilmesi, tanınması ve kontrollü bir biçimde ifade edilebilmesi gerekir.
- Öfke bir problem çözme aracı değildir.
- Öfke bir öç alma veya intikam yolu değildir, başkalarını suçlama biçimi değildir.
- Öfke şiddet göstermeye veya suç işlemek için bir bahane değildir.
- Öfke başkalarını kontrol etme yolu değildir.
- Öfke bir haklı olma yolu değildir.
Öfke Duygusunun Nedenleri
- Dönemsel özellikler,
- Engellemeler,Kışkırtma ve tehdit,
- Bireysel özellikleri, Düşünce yapısı( inançları, algıları, yorumları vb.)
- Hastalık hali ve hastaneye yatma… gibi nedenler olabilir.
Not:Öfke, kızgınlık, düşmanlık ve saldırganlık birbiriyle ilişkili kavramlar olarak, sıklıkla birbirlerinin yerine kullanılmaktadır.Öfke genellikle, orta düzeyde sinirlenme ya da sıkıntıdan, hiddet ve şiddetli öfkeye kadar olan, çeşitli yoğunluktaki duygulan içeren bir durumu ifade eder.Saldırganlık ise, diğer insanlara ve nesnelere yönelik, cezalandırıcı, yıkıcı ve tahrip edici davranışlardırKızgınlık,anksiyete ile ortaya çıkan nesne ya da bir durumu bozma, tahrip etme girişimi ve anksiyeteden kaynaklanan fizyolojik gereksimilerdir. Düşmanlık; genellikle kızgınlık duygularını ve diğer insanları incitme ya da nesnelere zarar verme yönünde saldırgan davranışları içermektedir.
Öfke Sırasında Ortaya Çıkan Belirtiler
Doğrudan gözlenebilen Belirtiler
- Tokat Atma, Tekme Atma,Vurma,
- Yüksek Sesle Konuşma,
- Küfür Etme Ya Da Tehdit Etme,
- Aşırı Eleştirel Olma, Hata Arama,
- Tartışmacı Ve Saldırgan Bir Tavır İçinde Olma,
- İsim Takma, Alay Etme, Suçlama, Dedikodu Yapma,
- Şüphecilik, Önyargıyla Yaklaşma,
- Öfke Nöbetleri Geçirme, Titreme Ve Üşüme, Yorgunluk,
- Diş Gıcırdatmak, Yumruklarını Sıkmak,
- Hareketlerin Hızlanması, Kontrol Kaybı
Dolaylı Gözlenebilen Belirtiler
- Başkalarından Uzak Durma, Onlarla işbirliğini reddetme,
- Sessizlik, Unutkanlık,Depresyon, Suçluluk duygusu hissetme
- Kazaya ve sakarlıklara Yatkınlık,
- Bağımlılık Davranışları
- Aşırı Alttan Alma,Çekingen Davranma, Ağlama, Ruhsal Acı Çekme
- Şiddete Ve Suça Yönelik Fanteziler İçinde Bulunma,
- Yoğun Bir Rahatsızlık Ve Stres Altında Olma Duygusu,
- Mutsuzluk Ve Gerginlik, Gücenme
Öfkeyle Nasıl Baş Edebilirim?
Öfkelenmeden önce:
- Öfkenin doğal sağlıklı ve insanca bir duygu olduğuna kendinizi inandırın. Öfkenizden korkmamayı öğrenin.
- Kendi duygularınızdan sorumlu olduğunuzu unutmayın.
- Öfke ve saldırganlığın aynı şey olmadığını unutmayın.
- Kendinizi tanıyın. Niçin bu kadar öfkeliyim? sorusuna yanıt bulmaya çalışın.
- Öfkenizi başlatan tutumları, olayları, davranışları ve duyarlı yönlerinizi tanıyın.
- Sizi öfkelendirecek durumların içine kendinizi atmayın
- Gevşeme, Öfke ve Stresle baş etme yöntemleri öğrenin
- Kendinizi rahatlatma becerileri geliştirin ve öfkeniz başladığında bu konuda öğrendiklerinizi gözden geçirin.
Duygularınızın ve davranışlarınızın sorumluluğunu alın
- Çatışmalı durumlarla başetme yöntemleri geliştirin. Savunmaya geçmeden dinleyin.
- Sizi öfkelendiren tutumların farkına varın, çözüm arayın, suçlamayın.
- Mizah yönünüzü geliştirin.
- İçinizden Ona kadar sayın ya da düşüncenizi kısa süreliğine uzaklaştıracak bir şeyler hatırlamaya çalışın. Oyalayıcı işler bulun ve elinizdeki işe odaklanın.
- Duygularınızın saçma ve abartılı olduğunu düşünün, kendinize gülün. Endişelerinizle ilgili açıklamalar yapın.
- Şimdi yaşanan olaya odaklanın, ilişkinizi geçmişe genellemekten kaçının ve biriktirilmiş duygularınızı o an ifade etmeyin.
Her Zaman:
- Zafer için değil, çözüme yönelik çalışın.
- Saatlerce, aylarca, günlerce öfkenizi biriktirmeyin.
- Hemen çözemiyorsanız ertelemeyi öğrenin. Öfkeyle kalkıp zararla oturmayın.
Birisi Size Öfkelenirse;
- Öfkeli kişinin yoğun duygularını boşaltmasına izin verin ve başlangıçta sadece “kabul ederek” tepki verin.
- Derin bir nefes alın ve mümkün olduğunca sakin olmaya çalışın, Daha sonra bir çözüm bulmayı önerin.
- Kişiye sakinleşmesi için zaman verin, örneğin: “Bence bunu düşünmek için ikimizin de zamana ihtiyacı var”.”Şimdi çok öfkelisin bu konuyu daha sonra konuşmak istiyorum”
- Çatışmanın çözümü her iki taraf katıldığında daha kolay gerçekleşir, bu yüzden iki taraf için doğru zamanı seçin.
- Karşınızdaki kişiye dürüst davranın ve açık olun.Sorundan kaçma yerine açıkça yüzleşmeyi isteyin.
- Konuya odaklanın. Genellemelerden kaçının.Tartışmanın temeli olarak anlaşılabilecek noktaları vurgulayın.
- Kendi duygularınızın sorumluluğunu kabul edin. “Ben öfkeliyim” gibi anlatımlar kullanın. “Beni çıldırtıyorsun” demeyin.
- Kazanan kaybeden pozisyonundan çıkın. Bu tutumun anlamı “Ben kazanacağım”. “Sen kaybedeceksin” dir. Büyük olasılıkla iki tarafında kaybıyla sonuçlanacaktır. Esnek davranılarak her iki taraf da kazanabilir.
- Durumla ilgili aynı bilgiyi alın. Algıların değişik olması nedeniyle her şey daha güzel yorumlanabilir ve farklı yönleri görülebilir.
- Kazanmaktan daha çok ilişkiyi korumaya çalışın, iki tarafa uygun hedefler geliştirin.
- Kimin suçlu olduğunu aramaktan daha çok yapıcı çözümler araştırın,
- Karşılıklı uzlaşmada anlaşın ya da anlaşamamayı basitçe kabul edin.
Hala anlayamadınız değil mi? Önemli olan haklı ya da haksız olmak değil. Kavganın kazananı yoktur. Ya kaybedersiniz ya da daha çok kaybedersiniz. Önemli olan kalp kırmamak. Önemli olan yargılamadan, karşılıksız sevebilmek ve iyilik yapabilmek. Haklı bile olunsa özür dileyecek kadar asil olmak,bilge olmaktır. Egonuzu kontrol edemediğiniz sürece, o sizi kontrol etmeye devam edecek. Böyle olduğu sürece tüm dünya sizin bile olsa asla mutlu olamazsınız. ***Albert Einstein***